Witamina D3 jest nie bez powodu nazywana "słoneczną witaminą". Oznacza to, że jej najlepszym źródłem jest słońce. Jednak jeśli mamy okazję wystawiać swoją skórę na słońce nie możemy zapominać, że promieniowanie UV, dzięki któremu witamina D3 powstaje w naszej skórze potraktowane nierozważnie staje się groźne dla naszego zdrowia. Jeśli w godzinach okołopołudniowych pozostajemy na słońcu nie dłużej niż 10-20 minut to dobroczynny efekt promieniowania UV wynikający z produkcji witaminy D3 równoważy niekorzystny efekt promieniowania UV, czyli tworzenie się wolnych rodników, które uszkadzają nasze komórki.

Światło ultrafioletowe (UV) emitowane przez słońce dociera do nas w postaci promieniowania UVA (nie pochłaniane przez warstwę ozonową) i UVB (częściowo pochłaniane przez warstwę ozonową). Trzeci rodzaj promieniowania ultrafioletowego, UVC, jest całkowicie pochłaniany przez warstwę ozonową i atmosferę. Promieniowanie UVA penetruje skórę głębiej niż UVB i powoduje powstawanie większej ilości wolnych rodników, a co za tym idzie większej ilości uszkodzeń. Ponadto, ilość UVA docierająca do nas jest mniej więcej taka sama w ciągu całego dnia. Natomiast natężenie UVB jest najsilniejsze około południa. Ze względu na głęboką penetrację skóry promieniowanie UVA jest tym bardziej niebezpieczne. Może wywoływać oparzenia nawet w pochmurny dzień. UVB w odpowiedniej ilości jest korzystne dla zdrowia, bo powoduje produkcję bardzo cennej witaminy D3 w naszej skórze. Tak czy inaczej jednak w okresie wakacyjnym przebywamy na słońcu długo, zwłaszcza dzieci z chęcią korzystają na słońcu z zabaw w wodzie. 

Pierwsze, co nam przychodzi do głowy i do czego się nas również namawia to zastosować krem/emulsję/olejek "z filtrem". Niestety jednak te popularne kosmetyki mimo, że skutecznie ochronią nas przed oparzeniem słonecznymi mają również swoją ciemną stronę. Przede wszystkim niektóre ze składników stosowanych w tych kosmetykach pod wpływem promieniowania UV paradoksalnie przekształcają się w substancje uszkadzające skórę - uwalniane są z nich wolne rodniki, inne zwiększają ryzyko fotouczuleń, a jeszcze inne zaburzają równowagę hormonalną w naszym organizmie. Możemy użyć naturalnych olei takich, jak sezamowy czy kokosowy, które pochłoną częściowo promieniowanie UV i wydłużą bezpieczny czas korzystania ze słońca. Jednak najlepszym, najskuteczniejszym i najbezpieczniejszym sposobem ochrony przed wolnymi rodnikami jest działanie od wewnątrz organizmu, czyli odpowiednie odżywianie wsparte suplementacją. 

Astaksantyna należy do grupy barwników roślinnych rozpuszczalnych w tłuszczach, karotenoidów. Produkowana jest przez glon Haematococcus pluvialis. To właśnie dzięki astaksantynie flamingi, które będąc uroczymi pisklętami są białe, z wiekiem nabywają swój charakterystyczny "łososiowy" kolor. Łososiowy kolor łososi :-) to również astaksantyna. Podobnie jak kolor krewetek jadanych w naturze przez łososie.

Astaksantyna jest najsilniej działającym znanym nam anytoksydantem. W zwalczaniu wolnych rodników jest 65 razy skuteczniejsza niż witamina C, 54 razy bardziej skuteczna niż beta-karoten i 14 razy bardziej niż witamina E. A w tzw. wygaszaniu tlenu singletowego aż 6000 razy bardziej skuteczna niż witamina C, 800 razy bardziej niż CoQ10, 550 razy bardziej niż witamina E i katechiny oraz 11 razy bardziej niż beta-karoten. Właściwości te czynią ją doskonałym "wewnętrznym filtrem przeciwsłonecznym", dzięki któremu negatywne skutki promieniowania UV w postaci wolnych rodników są efektywnie zwalczane bez ograniczania korzystnego dla zdrowia tworzenia witaminy D3. To jednak nie wszystkie zalety tego karotenoidu. Jako jedyny, astaksantyna przekracza barierę krew-mózg i krew-siatkówka oka, dzięki czemu działa również w centralnym systemie nerwowym i w oku - stosowana jest np. w leczeniu degeneracji plamki żółtej. Skórze, oprócz wspomnianego efektu zmniejszenia ryzyka oparzeń słonecznych, przynosi też inne dobrodziejstwa, np. powoduje spłycenie zmarszczek. Jest również stosowana w profilaktyce raka, wzmacnia odporność i zmniejsza stany zapalne.

Badania pokazują, że witamina C stosowana w połączeniu z witaminą E również wykazuje działanie ochronne przed uszkodzeniami promieniowaniem UV. Witamina E wydzielana jest przez skórę w sebum i stanowi jeden z elementów pierwszej linii obrony przez UV. Sama witamina E nie wykazuje takiego korzystnego efektu. Dopiero zastosowanie w suplementacji również witaminy C sprawia, że antyoksydacyjna aktywność witaminy E spełni swoją rolę. Witamina C regeneruje witaminę E i pozwala na dłuższe utrzymanie jej aktywności.

Metabolity wtórne nazywane polifenolami są szeroko obecne w owocach i warzywach. Występują również w kakao, herbacie czy czerwonym winie. Polifenole, czyli np. flawonoidy, antocyjany, kumaryny mają aktywność antyoksydantów i są przydatne w zwalczaniu wolnych rodników, w tym, tych, które powstają w naszej skórze pod wpływem promieniowania UV. Oprócz aktywności antyoksydacyjnej polifenole wykazują również działanie przeciwzapalne, co dodatkowo poprawia stan skóry podrażnionej przez ewentualnie zbyt długi czas przebywania na słońcu.

Uważa się, że dieta bogata we flawonoidy zmniejsza ryzyko chorób serca i nowotworów. Jednak biodostępność flawonoidów z warzyw i owoców jest bardzo niska. Mimo dużej zawartości w niektórych produktach spożywanych, niewielka ilość aktywnych flawonoidów dociera do naszych komórek. Dlatego warto pomyśleć o suplementacji.

Jeśli chodzi o ochronę skóry przed niekorzystnym działaniem promieniowania UV szczególnie przydatne są flawonoidy dostępne w zielonej herbacie - katechiny. Badania pokazują, że działają one ochronnie na skórę zarówno podawane z zewnątrz w postaci kosmetyków, jak i spożywane. Katechiny wydłużają czas bezpiecznego przebywania na słońcu oraz stymulują naturalne zdolności organizmu do zwalczania stanu zapalnego skóry spowodowanego promieniowaniem UV. Katechiny wyraźnie zmniejszają ryzyko nowotworów skóry powodowanych promieniowaniem UV.

Wiele badań naukowych wskazuje, że wyższe spożycie wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, zmniejsza ryzyko raka skóry powodowane promieniowaniem UV. Szczególnie korzystne działanie wykazuje jeden z kwasów omega-3 - kwas eikozapentaenowy (EPA) obecny w oleju rybim. U osób suplementujących się EPA stwierdza się zdecydowanie wyższy poziom białka p53. Białko p53 jest jednym z najważniejszych supresorów transformacji nowotworowej - odgrywa znaczącą rolę w procesach naprawy DNA i chroni przed nowotworami.

Kwasy omega-3 z oleju rybiego, a zwłaszcza EPA, wykazują również działanie przeciwzapalne w naszym organizmie. Dzięki temu stan zapalny skóry wywoływany przez UV może być w naturalny sposób zwalczany przez nasz organizm.

Oprócz fotoochronnego działania wspomnianych powyżej substancji naturalnych nie należy również zapominać o ich generalnie korzystnym wpływie na stan naszej skóry. Składniki te są niezwykle ważne dla utrzymania odpowiedniego nawodnienia i elastyczności naszej skóry. Niektóre z nich są np. kofaktorami dla enzymów biorących udział w syntezie kolagenu.

Literatura:
- Beguin (2005). A novel micronutrient supplement in skin aging: a randomized placebo-controlled double-blind study. J Cosmet Dermatol 4:277-284
- Camera i inni (2009). Astaxanthin, canthaxanthin and beta-carotene differently affect UVA-induced oxidative damage and expression of oxidative stress-responsive enzymes. Exp Dermatol 18:221-231
- Sies i Stahl (2004). Nutritional protection against skin damage from sunlight. Annu. Rev. Nutr. 24:173-200
- Suganuma i inni (2010). Astaxanthin attenuates the UVA-induced up-regulation of matrix-metalloproteinase-1 and skin fibroblast elastase in human dermal fibroblasts.J Dermatol Sci 58:136-142